De heilzame werking van thee
Dat thee en kruiden een heilzame werking hebben is gekend. Maar waar is thee en de verschillende kruiden nu goed voor en waar moet je op letten? We trachten je op deze pagina alvast wat wegwijs te maken. Zowel in de soorten theeën als de werking ervan.
Om te beginnen moeten we een onderscheid maken tussen thee en infusies.
Als je spreekt over thee dan bevat je ‘mix’ per definitie bladeren van de ‘Chamella Sinensis’ of de thee plant. Is dit niet het geval van spreken we over infusies. De Fransen noemen ze tisanes, wat toch wel een stuk poëtischer en appetijtelijker klinkt. De meeste mensen gebruiken echter de term ‘thee’ ook als het over infusies gaat.
In grote lijnen kan je spreken over een aantal groepen. Zo heb je de echte thee, kruideninfusies, vruchteninfusies en Rooibos. Deze laatste wordt over het algemeen ook aanzien als een kruideninfuus maar hebben we hier toch afzonderlijk opgenomen gezien z’n specifieke aard.
Thee
Alle thee is afkomsting van de ‘chamella Sinesis‘ plant (ofwel de thee plant in de volksmond). Het type thee je uiteindelijk gebruikt hangt af van wanneer de theebladen worden geoogst en het verdere productieproces. In totaal zijn er 6 hoofdsoorten. Binnen elke soort zijn er dan weer verschillen en mengelingen met bv. vruchten of kruiden om een specifieke smaak te bekomen.
De 6 soorten thee zijn: Witte thee, gele thee, groene thee, zwarte thee, oolong, Pu Erh.
Gezien de specifieke aard van Matcha thee wordt deze groene thee ook nog afzonderlijk behandeld.
De heilzame werking van thee
Dat thee heel wat goede stoffen bevat is algemeen gekend. Maar welke stoffen zitten eigenlijk in thee en waarvoor zijn ze goed.?
Er worden heel wat geneeskrachtige eigenschappen toegewezen aan thee. Zo zou thee goed zijn tegen stress door het aanwezige stofje theanine, kan thee bacteriën en schimmels bestrijden, zorgt het voor een mooie, gezonde huid, dragen de aanwezige flavonoïden bij tot sterke en gezonde botten, stimuleert het de vetverbranding, vermindert het de kans op kanker, …
Jammer genoeg ontbreekt op vandaag voor veel van deze beweringen het wetenschappelijk bewijs simpelweg omdat er te weinig diepgaand onderzoek naar gedaan wordt maar wat staat dan wel vast?
Er zijn behoorlijke aanwijzingen dat thee de kans op hart- en vaatziekten verlaagt. Wie meerdere koppen thee per dag drinkt, heeft ongeveer 30 procent minder kans op verkalking van de slagaders. Ook op diabetes heeft thee een gunstig effect. Drie of meer koppen thee per dag verkleint de kans op diabetes type 2 met 40 procent.
Er is ook een min-puntje aan thee drinken. Wie last heeft van prikkelbare darmen kan soms meer klachten ontwikkelen door thee te drinken. Heb je hier last van, kies dan best voor pepermuntthee (zie kruideninfusies) om je probleem te verzachten of ga voor een mix zonder thee om problemen te vermijden.
Witte thee
De witte thee is thee in z’n meest pure vorm en dankt zijn naam aan de kleur van de bladeren. Men gebruikt voor witte thee de jonge bladknopen die met de grootste zorg met de hand worden geplukt nog voor het blad zich heeft kunnen ontvouwen. De jonge scheuten en blaadjes zijn vaak voorzien van een zilver donslaagje, vandaar de naam ‘witte thee’. Na het plukken krijgt de thee een zachte behandeling (ze worden licht verwelkt en vervolgens gebakken of zongedroogd) waardoor alle natuurlijke stoffen behouden blijven.
Witte thee heeft een frisse sublieme smaak met zoete en bloemige ondertonen. Wil je het nog iets fruitiger? Ga dan voor een combinatie met bloemen of vruchten.
Witte thee vraagt een zachte behandeling. Om de smaak het best tot z’n recht te laten komen gebruik 2 à 3 theelepels thee en water van 75° à 85°. Laat vervolgens 4 à 6 minuten trekken.
Gebruik bij voorkeur gefilterd water. De verschillende mineralen en kalk in standaard kraantjeswater zijn te hard voor de thee en kunnen zorgen voor een bittere smaak.
Gele Thee
Gele thee is zeer zeldzaam en hebben we (momenteel) niet in ons gamma. Gele thee wordt op dezelfde manier vervaardigd als groene thee. Eenmaal aan de verhitting houden de overeenkomsten op. De productie van gele thee begint met “pan frying” waarbij de thee lichtjes wordt geroosterd in een soort wok. Hierdoor worden de enzymen die verantwoordelijk zijn voor het fermentatieproces vernietigd. De nog warme bladeren worden vervolgens zorgvuldig in doeken gewikkeld en een paar uur te ruste gelegd om zo het resterende vocht te verdwijnen. Deze stap wordt herhaald tot de thee de juiste kwaliteit heeft gekregen. Het is de taak van de ‘theemaster’ om instinctief het oxidatieproces precies op het juiste moment te stoppen.
Omdat de methodes en techniek om gele thee te produceren zo ingewikkeld en arbeidsintensief is en gezien de grotere populariteit van en veel eenvoudiger proces van groene thee wordt gele thee weinig gemaakt en is het op vandaag een vrij exclusief product.
De smaak
De smaak van gele thee is vergelijkbaar aan die van de groene thee maar een stuk subtieler en zoeter.
Groen thee
Groene thee is gemaakt van de jonge bladeren van de theeplant. Deze worden onmiddellijk na de oogst behandeld met stoom om te voorkomen dat ze gaan oxyderen, ook wel ‘de-enzyming’ genoemd (dit in tegenstelling tot zwarte thee waar het oxyderen net belangrijk is om de typische smaak te bekomen). Dit proces is de reden dat deze thee z’n mooie groene kleur behoudt en zich in smaak onderscheidt van de andere theeën. Na het stomen worden de blaadjes gerold en geplet en op lage temperatuur gedroogd.
Er bestaan verschillende soorten groene thee. Zo is er Japanse groene thee o.a. de sencha (wat vrij vertaald ‘gekookte thee’ betekent) en de matcha, de chineese met o.a. de gunpowder en de jasmijn thee en de Ceylon uit Sri Lanka. Deze laatste onderscheid zich van de Japanse en Chineese door z’n iets scherpere smaak.
De smaak is afhankelijk van waar en hoe de thee geproduceerd is. Algemeen genomen heeft groene thee een smaak van groene groenten, zeewier en noten maar velen geven ook aan dat groene thee ‘umami’ smaakt.
Let op met de temperatuur van je water. Groene thee mag je bereiden op max 70°. Als je hoger in temperatuur gaat wordt de thee bitter en dat is net de reden waarom veel mensen geen groene thee lusten. Dit ligt veelal echter niet aan de thee maar aan de bereidingswijze.
Zwarte thee
Bij zwarte thee worden bladeren na de oogst eerste geblancheerd door er lucht over te blazen. Vervolgens kan de thee op 2 manieren worden gemaakt:
- De CTC (Crush of Cut, Tear, Curl)-methode wordt gebruikt voor thee van mindere kwaliteit. Deze methode is efficiënt en laat toe de lage kwaliteit uit bladeren van medium en lagere kwaliteit iets op te krikken. Deze thee wordt machinaal verwerkt en beland in theezakjes.
- De orthodoxe methode wordt machinaal of veelal met de hand uitgevoerd. Handverwerking wordt gebruikt voor de hogere kwaliteiten. Hoewel de orthodoxe methode kan verschillen per type thee, resulteert dit type verwerking in losse thee van hoge kwaliteit. Het is enkele deze hogere kwaliteit die je in ons theegamma terugvindt.
Vervolgens worden de bladeren geoxideerd. De graad van oxidatie bepaalt de kwaliteit van de thee. Het oxidiatieproces stopt bij het drogen. Tot slot worden de bladeren gesorteerd volgens grootte.
Er is een grote variëteit aan zwarte thee beschikbaar. In grote lijnen wordt zwarte thee echter verdeeld in 2 categorieën: lichte en zware zwarte thee. De 2 grootste vertegenwoordigers voor deze categorieën zijn Darjeeling (licht) en Assam (zwaar).
De echte theekenners raken bij het horen van de naam Darjeeling in vervoering. De kleine stad in het noorden van India, gelegen op de zuidelijke hellingen van de Himalaya, is het synoniem van eersteklasthee. Darjeeling wordt dan ook wel de champagne van de thee genoemd. Door de scherpe seizoensgrenzen wordt de Darjeeling-thee vernoemd naar het seizoen waarin de thee geplukt is: First Flush (maart-mei), Second-Flush (juni-juli) en Autumnals (oktober-november).
De Indiaanse staat Assam ligt ongeveer 200 km ten oosten van Darjeeling. Van oost naar west beslaat Assam ongeveer 600 km. Het gebied kent meer dan 1000 aaneengesloten theeplantages en is daarmee het grootste thee-groeiende gebied in de wereld. Ongeveer de helft van de theeproducten uit India is afkomstig uit dit gebied. In het subtropische klimaat wordt er hoofdzakelijk zwarte thee geproduceerd met een sterk moutige smaak. Assamthee is ideaal als basis voor gemelangeerde thee.
De fijne smaken kunnen variëren van fruitig en bloemig tot notig. De smaak wordt onder andere bepaald door het klimaat, het gebied waarin de theeplant groeit, de periode waarin er geoogst wordt en natuurlijk de manier waarop de theebladeren verwerkt worden. De pittige, volle body is perfect geschikt voor tijdens het ontbijt. Denk bijvoorbeeld aan de klassieke English Blend of Earl Grey. Dompel jezelf onder in de wereld van het zwarte genot en laat u verleiden door een brede waaier aan smaken.
Zwarte thee wordt bereid met kokend water. Doe ongeveer 2 gram thee in je tas en overgiet met kokend water tot de thee net onder staat. Laat 10 tot 20 seconden trekken en giet het water af. Met deze eerste stap warmt je tas op en kan de thee zich open zetten. Giet vervolgens je tas vol met kokend water en laat 2 tot 5 min. trekken (volgens smaak).
Oolong thee
Oolong komt uit het chinees en betekent ‘zwarte draak’. Het dankt z’n naam aan het theeblad dat bij Oolong lang, zwart en krullend is.
Oolong zit tussen groene en zwarte thee. Het wordt, in tegenstelling tot de andere theesoorten, gemaakt van een ouder blad dat volledig is uitgegroeid. Waar zwarte thee volledig- en groene thee helemaal niet geoxideerd is, is oolong thee ongeveer voor de helft geoxideerd. Afhankelijk van het oxidatieproces kan oolong thee dus meer naar zwarte of groene thee smaken.
Oolong thee wordt voornamelijk verbouwd in China en Taiwan. Het gunstige klimaat en de ondergrond waar de theeplanten op groeien in deze regio zorgen ervoor dat de beste Oolongs hier vandaan komen.
De smaak van Oolong ligt tussen groene en zwarte thee. Lichte oolong thee kenmerkt zich door frisse citrus tonen. De volle smaak van abrikozen of perziken is terug te vinden in de vollere oolong thee.
De bereiding van Oolong is vergelijkbaar aan die van zwarte thee. Je mag hiervoor dus kokend water gebruiken.
Pu Erh
Pu Erh wordt gewonnen uit de ondersoort van de theeplant de Qingmao. De Qingmao-theestruik wordt groter dan de normale Camellia-Sinensis. De soort stamt uit het gebied rondom de stad Pu’er in de Chinese provincie Yunnan.
Pu-Erh-thee doorloopt een speciaal rijpingsproces. In het verleden (tot midden de jaren 1900) werd Pu-Erh thee geproduceerd als een groene thee (niet geoxideerd). Door inwerking van externe bacteriën en gisten fermenteren de theeblaadjes. De thee werd vervolgens gestoomd en in plakken, tegeltjes of kogeltjes samengeperst. Daarna werd de thee te drogen gelegd en opgeslagen om te rijpen gedurende minstens vijf jaar. Sinds de jaren ’70 werd dit proces kunstmatig versneld waardoor de thee nu in een paar maanden drinkbaar wordt.
Wij hebben op vandaag geen pu-erh thee in ons aanbod.
Pu-Erh thee heeft een donkerrode kleur en de krachtige aard-achtige smaak
De bereiding van Pu-Erh thee is vergelijkbaar aan die van zwarte thee.
Matcha thee
Matcha is een groene thee. Het theeblad wordt tot poeder vermalen en volledig opgedronken. Dit in tegenstelling tot een klassieke thee waarbij er een extract wordt gemaakt van de theebladen. De theeplanten die gebruikt worden voor matcha worden een 3-tal weken voor het oogsten in de schaduw geplaatst. Hierdoor produceert de plant meer L-Theanine en cafeïne. De combinatie van beide stoffen zou verantwoordelijk zijn voor het rustgevende gevoel dat matchadrinkers ervaren.
Een goede Matcha heeft een zoete, hartige (umami) smaak. Smaakt je matcha echt bitter dan kan dit verschillende oorzaken hebben – te lang geklopt, te heet water of een mindere kwaliteit matcha.
Matcha is een poedervormige thee en wordt opgelost in vloeistof (water of melk). Het poeder wordt met water van 60 tot 70 °C opgeklopt tot een schuimige, groene vloeistof. Afhankelijk van de kwaliteit van de thee is deze vloeistof dikker of lopender. Klop nooit langer dan 30 seconden. dit maakt de drank te bitter.
Voor de bereiding van matcha heb je 2 extra zaken nodig, de bamboe lepel en de matcha borstel. De bamboe lepel zorgt ervoor dat je de juiste verhoudingen kan voorzien. De borstel heb je nodig om de matcha op te kloppen tot een schuimige vloeistof.
- minimale matcha dosis : 0,5 gram matcha (1 bamboo lepel).
- normale matcha dosis : 1 gram matcha (2 bamboo lepels).
- grote matcha dosis : 2 gram matcha (4 bamboo lepels).
Let wel op met het gebruik van Matcha. 1 kop matcha komt overeen met 10 koppen gewone groene thee. Het is aangewezen om niet meer dan 1 tot max 2 normale matcha dosissen per dag te drinken!
Infusies
Kruideninfusies
Zoals bij het begin aangehaald is een kruidenthee in de echte zin van het woord eigenlijk geen thee omdat het geen theïne bevat. Het is een extractie of aftreksel dat bekomen wordt door bloemen, blaadjes of wortels van een plant in (heet) water te laten trekken met als bedoeling de vluchtige of makkelijk oplosbare stoffen in het water op te lossen.
Fytotherapie
De fytotheriapie of kruidengeneeskunde waarbij men medicinale kruiden gebruikt om allerlei kwaaltjes te bestrijden of te verhelpen, bestond al in de oudste beschavingen die we kennen. Bij de Egyptenaren bijvoorbeeld, maar ook in Indië, China en Peru.
Het drinken van tisane, infusie of kruidenthee is de ideale manier om te genieten van de heilzame en soms therapeutische effecten van een plant. Op voorwaarde uiteraard dat een dergelijke thee met kwalitatieve en botanische grondstoffen is bereid, en dat de kruiden in hun geheel gelaten worden en niet te veel verbrokkeld zijn. Dat laatste is van belang om zoveel mogelijk etherische oliën, die de medicinale eigenschappen bevatten, te behouden. Bij het breken van de plant gaan die voor een deel verloren.
Enkele soorten waarvan de efficiëntie (vermoedelijk) is bewezen
Aan heel wat soorten kruidenthee worden medicinale eigenschappen toegeschreven. Ze zouden de vertering bevorderen, angsten of stress helpen indijken, of de slaap verbeteren …
Er wordt nog steeds wetenschappelijk onderzoek verricht om uit te pluizen of die reputatie voor waarheid mag worden aangenomen. Toch zijn er al een vijftal soorten kruidenthee die een bewijs van doeltreffendheid kunnen voorleggen.
- Gemberthee tegen misselijkheid
Wetenschappelijk onderzoek heeft aan het licht gebracht dat gember vermoedelijk helpt tegen misselijkheid. Dat het ook een therapeutisch middel zou zijn tegen vermoeidheid en verteringsproblemen is nog niet 100 % bewezen.
- Melissethee als angstremmer
Bij melisse zijn de wetenschappelijke bevindingen dat het vermoedelijk helpt tegen angstigheid en dat het slaap bevorderende eigenschappen heeft. Vaak wordt het ook gedronken tegen koortslip (herpes labialis), maar is er nog geen afdoend effect aangetoond dat het tegen dat probleem een remedie vormt.
- Pepermuntthee tegen prikkelbaredarmsyndroom
Pepermunt is een variant van de kruizemunt en het heeft een milde, zachte smaak. Het kruid staat bekend om zijn digestieve kwaliteiten en zou helpen bij misselijkheid, opgeblazen gevoel en buikkrampen. De actieve bestanddelen – een essentiële olie die rijk is aan menthol, tanine en flavonoïden – zitten vooral in de blaadjes van de plant.
Daarover zeggen de wetenschappers dat het vermoedelijk een efficiënte remedie is tegen prikkelbaredarmsyndroom.
- Valeriaanthee als slaapmiddel
Valeriaan of kattenkruid is een iets minder bekende plant die vooral gebruikt wordt door mensen die last hebben van inslaapproblemen, angst, prikkelbaarheid, hoofdpijn, depressie, onregelmatige hartslag en beven. Vaak worden aan de plant ook antioxiderende eigenschappen toegeschreven. De werkzame bestanddelen en etherische oliën zitten vooral in de wortel.
De wetenschappelijke bevinding voor dit kruid is dat het vermoedelijk een handje toesteekt bij het inslapen en dat het ook anxiolytische (angstreducerende) eigenschappen bezit. De plant is wel niet compatibel met alcohol, met opioïden (sterke pijnstillers) en met medicamenten die angst verminderen zoals benzodiazepines (bijvoorbeeld valium).
- Brandnetelthee als diuretisch middel
Zelfs de brandnetel, die wij vaak als een vervelend onkruid beschouwen, is een plant met sterke medicinale eigenschappen. Zijn faam heeft veeleer te maken met zijn ontstekingsremmende en pijnstillende werking. Brandnetels zouden een diureticum zijn en daarom ook aangewezen als complementaire behandeling bij jicht.
Wat zegt de wetenschappelijke research hierover? Naar alle waarschijnlijkheid heeft de brandnetel diuretische eigenschappen en is de plant ook doeltreffend bij de behandeling van goedaardige prostaathypertrofie (een vergrote prostaat). Dat brandnetel ook als pijnstiller efficiënt zou zijn, is nog niet bewezen.
In een aantal zeldzame gevallen zijn mensen allergisch aan brandnetelthee.
Er is nog meer
Een aantal andere soorten die door sommige onderzoekers worden aangeprezen als heilzaam of therapeutisch zijn kruidenthees op basis van rooibos, rozenbottel, hibiscus en geelwortel (kurkuma).
Rozenbottel: deze plant is een bron van vitamine C en zou ook wel eens een antioxidant en ontstekingsremmer kunnen zijn. Opgelet echter want bepaalde mensen zijn allergisch voor deze zaaddozen of krijgen er maagklachten van. Aanbod rozenbottel
Hibiscus: thee van de hibiscusbloem bevat veel antioxidanten. Enkele beknopte studies toonden ook aan dat het de bloeddruk kan verlagen. Of het ook cholesterol-verlagend werkt, is nog niet voldoende aangetoond op dit moment.
Als je deze thee met mate drinkt, kan dat zeker voor niets kwaad. Aanbod Hibiscus
Geelwortel: mensen gebruiken deze plant wel eens om nierstenen te behandelen, maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat het daarbij een gunstige rol kan spelen. Uit studiemateriaal blijkt dat het bij dieren kan helpen om kanker te voorkomen en ontstekingen te verlichten, maar er is nog geen bewijs dat die effecten zich ook bij de mens manifesteren. Wie in behandeling is met chemotherapie moet zeker voorzichtig zijn met deze thee en doktersadvies vragen vooraleer zelf te gaan experimenteren. Aanbod geelwortel
Hoe maak je kruidenthee?
Kruidenthee kan zowel van de verse als de gedroogde plant worden gemaakt. Er zijn eigenlijk drie methodes waarbij je te werk kunt gaan: een infusie, een maceratie of een aftreksel.
- Infusie: je giet heet water op het (gedroogde) kruid en laat het een aantal minuten trekken. Hetzelfde bereidingsproces dus als bij echte thee.
- Maceratie: je laat het kruid gedurende een aantal uren trekken in koud water.
- Aftreksel: je kookt water met het kruid erin gedurende enkele minuten.
Geen intens gebruik zonder medisch advies!
Als je intens gebruik wil maken van een van deze kruidenthees vraag je het best eerst advies aan je arts. Sommige kruidenthees zijn immers niet compatibel met medicatie of supplementen (al dan niet met analoge werking), met behandelingen tegen kanker, of ze worden beter niet in grote hoeveelheden gedronken tijdens de zwangerschap of borstvoeding.
Let ook op met mengelingen die zoethout bevatten. Zoethout verhoogt de bloeddruk. Heb je dus reeds last van een te hoge bloeddruk of hart- en vaat problemen dan is een thee met zoethout zeker niet aangewezen.
Vruchteninfusies
Vruchtenthee heeft veel kwaliteiten: het is een heerlijk, verfrissend en gezond drankje, een cafeïnevrije dorstlesser en een belangrijke energieleverancier in een bijna onbeperkte variatie van smaken.
Daarbij is vruchtenthee zowel koud als warm een werkelijk genot.
Onze vruchtentheemelanges bestaan uitsluitend uit zorgvuldig geselecteerde vruchten, bessen, bloemen en andere natuurlijke producten. Rozenbottel, hibiscus, aardbeien, bosbessen, munt, lavendel… het is slechts een kleine greep uit ons enorme aanbod aan interessante vruchtentheecreaties.
De smaak van vruchten thee is zeer afhankelijk van de combinatie. Kies dus wat je lekker vindt.
Hoe maak je vruchtenthee
Neem 2 à 3 gram vruchtenmengeling en overgiet met water van 90°.Laat ongeveer 4 minuten trekken. Wil je een intensere smaak? Laat je vruchten gewoon in je water zitten. De regel is, hoe langer de thee trekt hoe intenser je smaak wordt.
Rooibos
Wie meer wil weten over Zuid-Afrika en haar inwoners, moet beginnen met het nationale drankje: rooibosthee. De naalden en het schors van de oorspronkelijk wilde Rooibosstruik creëren al jaren een geliefde kruideninfusie voor de inwoners van Zuid-Afrika.
Rooibos wordt sinds 1930 gekweekt en Zuid-Afrika is de enige gecertificeerde producent en exporteur in de wereld. Traditioneel werd de Rooibos gedurende enkele uren gekookt in een grote pot boven open vuur. Daarbij gold: hoe langer, hoe beter, want dan kan de volle, ronde en zoete smaak zich ten volle ontwikkelen.
Rooibosthee bevat geen cafeïne en is rijk aan mineralen. De smaak is zacht en mild en daarom is deze thee ook zeer geschikt voor kinderen.
Doordat deze thee niet bitter wordt wanneer hij afkoelt, is het ook heerlijk als koude drank. De fruitige en zoete smaak kan worden versterkt door de toevoeging van honing.
Rooibos bevat veel antioxidanten, vitamine C alsook calcium en ijzer. De drank zou volgens de liefhebbers licht ontspannend werken. Rooibos zou goed zijn voor het slapen gaan en helpen tegen verschillende kwalen, zoals hooikoorts, astma, allergieën, maagklachten, … In Zuid-Afrika wordt koude rooiboskruidenthee aan baby’s gegeven die last van darmkrampen hebben.
Door sommigen wordt beweerd dat deze plant het immuunsysteem boost en helpt om kanker te voorkomen dit is echter niet bewezen. Er wordt ook onderzocht of rooibos heilzame eigenschappen heeft voor het hart en of het kan worden ingezet tegen diabetes.
Rooibos het van nature een fruitige, zoete smaak. Deze kan nog verder versterkt worden met honing of hem te gebruiken in een vruchtenmengeling.
Hoe maak je rooibosthee
Met rooibos thee kan je eigenlijk weinig verkeerd doen. Maak je rooibos met heet water en laat trekken volgens smaak. Je mag je thee zelfs gerust een volledig nacht laten intrekken dit zal de smaak alleen maar intenser maken. Rooibos is trouwens ideaal om te gebruiken in de zomer als ice tea.